Jeotermal Enerji

Yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli
200 den fazla olan ve çevresindeki normal yer altı ve yer üstü sularına oranla daha fazla
erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcaklık su ve buharın yeryüzüne
çıkarılmasıyla oluşan enerjidir. Tükenebilir enerji kaynaklarına alternatif, yenilebilir enerji
kaynağıdır. Dünyanın iç kesimlerinden yüzeye doğru sürekli bir ısı akışının meydana
geldiği bölgelere termal bölge denir. Dünyada ABD, Japonya, Yeni Zelanda, İtalya,
Meksika, Rusya, İzlanda ve Türkiye'de termal bölgeler vardır.
Termal bölgelerde çok miktarda kaynarca ve su buharının çıktığı yerler vardır.
Bunlardan elde edilen su buharı, buhar türbinlerini çalıştırması ile elektrik enerjisine dönüştürülür.


Ülkemiz, jeotermal enerji kaynaklan bakımından çok zengindir. Hâlen sıcaklığı
100°C'ye kadar ulaşan, 600'den fazla Jeotermal su kaynağımız vardır. Yurdumuzdaki
jeotermal elektrik potansiyeli 500 MW civarındadır. Ancak, elektrik üretimi yok denecek
kadar azdır.
Ülkemizin ilk jeotermal elektrik santrali, 1984 Şubat ayında işletmeye açılan, 20,4
MW gücündeki Denizli-Kızıldere santralidir. Santral 147,2 0C sıcaklıktaki buharla
çalışmaktadır. Aydın-Germencik ve Nevşehir-Acıgöl kaynakları, elektrik üretimine uygun
sahalardır. Bunun dışındaki en önemli sahalar Aydın-Salavatlı, İzmir-Balçova, İzmir-
Seferihisar, Kütahya-Simav, Ankara-Kızılcahamam, Van-Erciş ve İzmir-Dikili'dedir.
Jeotermal enerjiyle çalışan santraller buhar türbinli santraller gibidir.

Jeotermal enerji kaynağı

Jeotermal enerji nedir? nasıl kullanılır?

Jeotermal enerji, Dünya'nın ısısından elde edilen enerjidir. Jeotermal sözcüğü "yer" ve "ısı" anlamındaki Yunanca iki sözcükten üretilmiştir. Bilim adamları, jeotermal ısının nereden kaynaklandığı, yeryüzüne çıkan buharın nasıl oluştuğu konusunda henüz tam bir görüş birliğine varamamışlardır. Büyük bir olasılıkla bu ısının kaynağı , Dünya'nın derinliklerindeki "magma" denilen erimiş kayaç kütlesidir.  

Yüzeye püsküren buharın da, yüzeyden derinlere sızan yağmur sularının, bu kızgın magma bölgesinde ısınıp buharlaşması sonucunda oluştuğu sanılmaktadır. Bu ısıdan, İzlanda ve Japonya'da olduğu gibi, evlerin, hamamların ve seraların ısıtılmasında yararlanılabilir. Elektrik enerjisi üretiminde de, üreteçlere bağlı buhar türbinlerinin çalıştırılmasıyla jeotermal enerji kullanılabilir.

İlk jeotermal enerji santralı 1931'de İtalya'daki Larderello'da kuruldu. Bugün Larderello'da toplam gücü 351 megawatt olan ve yaklaşık 600 bin nüfuslu bir kenti beslemeye yeterli elektrik üreten bir grup jeotermal enerji santralı bulunmaktadır.

Ucuz enerji çağından pahalı enerji çağına girilirken ömrü son derece kısıtlı olan konvansiyonel enerji kaynaklarının, bir gün tükenebileceği düşünülmeye başlanmıştır. Bu nedenle, hızla artan nüfusun ve teknolojik yeniliklere bağlı olarak gelişen endüstrinin enerji gereksinimi karşısında, konvansiyonel enerji kaynaklarının yerine geçebilecek, yeni ve yenilenebilir doğal kaynakların araştırılması bulunması ve bunlardan yararlanılması konusunda büyük bir arayış içine girilmiştir.

Dünyadaki enerji kaynakları fosil kaynaklar (kömür, petrol, doğal gaz, turba, petrollü, kaynaklar, vb.) yenilenebilir kaynaklar (hidrolik, biyomas, jeotermal, jeotermal gradyan, rüzgar, gelgit, dalga, vb.) olmak üzere iki bölüme ayrılabilir. Bunlardan yenilenebilir kaynaklar grubuna giren Jeotermal Enerji, önemli bir yer tutmaktadır.

Yerkabuğu içerisinde hazne kayalarda bulunan, basınç altında aşırı derecede ısınmış suların enerjisidir. Ekonomik önemdeki jeotermal enerji birikimi, 40°C-380°C arasında olup, 3000 m 'ye kadar olan derinliklerde geçirimsiz kayalar altında yer alan, geçirimli hazne kayalar içinde bulunmaktadır. Şimdiye kadar üç çeşit jeotermal sistemin varlığı saptanmıştır. Sıcak kuru kaya sistemi, sıcak su sistemi, kuru bahar sistemi.

Sıcak Su Sistemi

Yeryüzünde sıcak su esaslı sistemler Buhar esaslı sistemlerden yirmi kat daha fazla bulunmaktadır. Sıcak su sisteminde, derindeki hazne kaya içerisinde, basınç altında, yüksek sıcaklıkta, erimiş kimyasal madde bakımından çok zengin, farklı kimyasal özelliklerde sular bulunmaktadır. Bu tür sistemlerden sondajlarla yeryüzüne çıkarılan sıcak su+buhar karışımından elde edilen buhardan, elektrik enerjisi üretilmekte, buharı alınmış sıcak su ise atılmaktadır.

Kuru Bahar Sistemi

Buhar esaslı sistemler, sıcak su esaslı sistemlerden farklı olarak, çok fazla ısınmış, nem miktarı az, sıcaklığı yüksek buhar üretirler. Bu tür buhar, bir enerji kaynağı olarak doğrudan jeotermal santrallere gönderilerek elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Bir bakıma bunlar yerkabuğu üzerinde oluşmuş, birer doğal nükleer reaktör olarak kabul edilir.

Sıcak Kuru Kaya Sistemleri

Yerküremizde özellikle genç, aktif volkanik kuşaklarda, jeotermal gradyanın çok yüksek olduğu bölgelerde, sıcak su içermeyen yüksek sıcaklığa sahip kızgın, kuru kayalar bulunmaktadır. Bu tür sistemlere soğuk su basılarak sıcak su+ buhar karışımı alınmakta ve bu, bir enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır.