Termik Kaynaklar

Termik Kaynaklar

Termik kaynaklar, ısı enerjisi oluşturan katı, sıvı ve gaz şeklindeki yakıtlardır.

Günümüzde kullanılan termik kaynakların başlıcaları; kömür, petrol, doğal gaz, biyogaz

(hayvansal gübrenin oksijensiz ortamda fermantasonu ile elde edilen yanıcı gaz), asfaltit

(petrolün ayrışması ile oluşan, kalori değeri yüksek yarı katı, siyah madde), bitümlü şistler

(Isıtılması ile önemli ölçüde organik yağ elde edilen, basınç sonucu yapraklaşmış yapılı kayaçlara verilen addır.) ve büyük şehirlerin çöp atıklarıdır.

Kömürler

Türkiye'nin enerji kaynakları arasında linyitin çok önemli bir yeri vardır. Ülkemizde
elektrik enerjisi üretiminde en çok linyit kömürü kullanılmaktadır. Kahverengi-siyah renkte,
organik fosil halinde katı yakıttır. Linyit kömürün ısı değeri 1000-5000 kcal/kg arasındadır.
Yurdumuzda; Kütahya (Tunçbilek-Seyitömer), Manisa (Soma), Muğla (Yatağan-
Milas-Turgutlu),
Kahramanmaraş (Elbistan), Çanakkale (Çan), Bolu (Mengen-Salıpazarı) bölgelerinde
zengin linyit yatakları vardır.

Petrol
Petrolün işlenmesi sonucu ortaya çıkan benzin, mazot, fuel-oil, motorin ürünleri
termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılmaktadır.
Yurdumuzda petrol üretimi Batman’da halen devam etmektedir. Türkiye'de petrol
aramaları X. Bölge Siirt, XI. Bölge Diyarbakır, XII. Bölge Gaziantep üzerinde
yoğunlaştırılmış; ardından I. Bölge Marmara, XIII. Bölge Hatay, XIV. Bölge Adana, XV.
Bölge Konya, XVI. Bölge Antalya yörelerinde sürdürülmüştür. II. Bölge Bolu, III. Bölge
Ankara ve XVII. Bölge İzmir'de de sınırlı aramalar yapılmıştır. Ancak on sekiz bölgenin
tamamının yeterince arandığı söylenemez. Öncelikle Güneydoğu Anadolu, Batı Toroslar,
Batı Karadeniz, İç Anadolu ve denizlerde yapılacak yeni aramalarla bilinen petrol
rezervinin artması olasıdır. Yıllık 3,5 milyon ton petrol üretimiyle 13-14 yıl yetecek petrol
rezervlerimizin olduğu tespit edilmiştir. Buna rağmen yıllık kullanılan petrol miktarının
%90 ‘ı ithal edilmektedir.
 Doğal Gaz
Yer altından çıkan, metan oranı yüksek yanıcı bir gazdır. Termik kaynaklardan olan
doğal gaz, kalorisinin yüksek oluşu (8500-10000 kcal/kg) ve çevreye zarar vermemesinden
dolayı son yıllarda ülkemizde kullanılmaya başlanmıştır. Doğal gaz geniş kullanım alanına
sahip olmakla beraber termik santrallerde elektrik üretmekte de kullanılır.
Yurdumuzun bilinen doğal gaz üretim alanları Trakya ve Güneydoğu Anadolu
bölgesinde bulunmaktadır. Trakya'da Bayramşah, Değirmenköy (Danişmen-Osmancık),
Değirmenköy (Soğucak), Hamitabat, Hayrabolu, Kandamış, Karacaoğlan, Karaçalı,
Kumrular, K. Marmara, Silivri, Umurca, Güneydoğu Anadolu'da Derin Barbeş, Çamurlu,
G. Dinçer, G. Hazro, Katin başlıca üretim sahalarıdır. Üretimin % 83'den çoğu Hamitabat
sahasından yapılmaktadır.

Biyomas
Terimi oluşturan biyo canlı, mas (mass) ise kütle veya yığın, başka bir ifade ile enerji
elde edilecek tesise enerji maddesinin yığılıp depo edilmesi gibi anlamlara gelmektedir.
Dolayısıyla da bu gibi organik kökenli artıklardan elde edilen enerjiye biyomas enerjisi denir.
Bununla birlikte bu konuda dilimizde genellikle biyogaz (canlı gaz) terimi
kullanılmaktadır. Gazın, canlısı veya cansızı olamayacağı için terim olarak ya organik gaz
ya da biyomas enerji kaynağı şeklinde ifade edilmesi uygun olacaktır.
Biyomas kaynakları odun, hayvan ve bitki artıklarıdır. Biyomas, odun, kentsel
atıklar, tarımsal artıklar, mısır sapları ve buğday samanları, gibi kaynakları içine alır.
Bunlar elektrik üretimi için diğer enerji kaynaklarının bazılarıdır. Bu kaynaklar
kaynatıcılarda kullanılan fosil yakıtların yerine kullanılır. Odun ya da atıkların yanmasıyla
oluşan buhar, alışılmış buharlı elektrik santrallerinde kullanılır.
Hayvansal gübrenin oksijensiz yani kapalı bir ortamda tepkimeye girmesi ile
“biyogaz” üretimi yapılmaktadır. Biyogaz, renksiz, kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir
alevle yanan ve bileşimininde organik maddelerin bileşimine bağlı olarak yaklaşık; % 40-70
metan, % 30-60 karbondioksit, % 0-3 hidrojen sülfür ile çok az miktarda azot ve hidrojen
bulunan bir gaz karışımdır.


Büyükşehirlerin çöpleri de iyi bir termik kaynaktır. Çöplerin depolanması sonucu
elde edilen ve “LONDFİLL” gaz olarak adlandırılan çöp gazı %60 oranında metan içeren
önemli bir enerji kaynağıdır. Avrupa’nın birçok ülkesinde kurulu tesisler ile bu kaynak
değerlendirilmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi şehrin çöplerini kullanarak elektrik
üretmektedir. Bir başka termik kaynakta “biyodizel”dir. Biyodizel; kolza (kanola), ayçiçek,
soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen yağların veya hayvansal yağların bir
katalizatör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol ve ya etanol ) reaksiyonu sonucunda
açığa çıkan ve yakıt olarak kullanılan bir üründür. Evsel kızartma yağları ve hayvansal yağlar da biyodizel hammaddesi olarak kullanılabilir.

Biyogaz enerji döngüsü

Asfaltit
Kalori değeri yüksek, külünde nadir mineraller bulunan, işlendiğinde değişik
yüzdelerde gaz elde edilen değerli bir termik kaynaktır. Yurdumuzda Şırnak ve Silopi
havzalarında 82 milyon ton asfaltit rezervi tespit edilmiştir. Silopi Elektrik Üretim A.Ş.
tarafından, bölgedeki asfaltiti kullanarak 20 yıl süreyle elektrik enerjisi üretmek için, 110
megavat kurulu güçte yeni bir santral kurulmaktadır.


Bitümlü Şeyller (Bitümlü Şistler)
Isıl işlemeyle petrole benzer bir yağ veren organik madde bakımından zengin, ince
taneli, kristal yapılı bir tür katı yakıttır. Bunlara bitümlü şist, petrollü şeyl gibi adlar
verilmekte ise de bitümlü şeyl olarak tanımlanması daha uygundur. Bu kayaçlardan
damıtma yöntemiyle sentetik petrol ve gaz elde olunabileceği gibi, katı yakıt olarak termik
santrallarda kullanılmaları olanaklıdır. Yurdumuzda Ankara-Beypazarı, Balıkesir-
Burhaniye, Bolu-Himmetoğlu, Mengen, Hatıldağ, Kocaeli-Bahçecik, Seyitömer, Niğde-
Ulukışla, Eskişehir-Sarıkaya, Çorum-Dodurga, Amasya-Çeltek yörelerinde 1,6 milyar ton
rezerv tespiti yapılmıştır.