Gelgit (Med-Cezir) Enerjisi


Gelgit (Med-Cezir) Enerjisi

gel-git

Güneş’in çekim gücüne bağlı olarak okyanuslardaki su seviyesinde meydana gelen yükselme ve alçalmalara gel-git ya da med-cezir denir. Ay Güneş’e göre Dünya’ya daha yakın olduğu için Ay’ın çekim gücü daha fazladır. İşte ayın bu çekim özelliğine bağlı olarak, suyun yükselmesine med veya gel, alçalmasına ise cezir veya git denilmektedir.
Med-cezir olayı, her gün iki defa kabarma, iki defa çekilme şeklinde olur. Gel-git her gün, bir önceki güne göre 50 dakika gecikir. Bu gecikme gel-gitin oluşunu düzenleyen Ay günü (24 saat 50 dakika) ile Güneş günü (24 saat) arasındaki farktan ileri gelir. Gel-git nedeniyle, deniz seviyesinde görülen alçalma ve yükselme arasındaki seviye farkına gel-git genliği denir. Okyanuslarda ve denizlerde bu çok farklıdır.
Okyanus ortasında, 60-80 cm, kenar denizlerde 8-10 m hatta 20 m, iç denizlerde ise 20-30 cm kadardır. Kuvvetli med-cezirin görüldüğü kıyılarda dalga ve akıntılar akarsuların getirdiği maddeleri açıklara doğru taşırlar, nehirlerin ağızları bu şekilde tortullardan temizlenir. Bu yüzden, bu kıyılardaki akarsu ağızları haliç şeklini alır.
Bazı haliçler büyük gemilerin sokulmasına elverecek kadar derindir. Dünya’nın bir çok önemli limanı (Hamburg, Londra vb.) bu gibi haliçlerin sonunda, kıyıdan 100 kilometre daha içeride kurulmuştur. Ülkemizdeki Haliç gel-git sonucunda oluşmamıştır. Oluşum bakımından Ria tipi bir kıyıdır.




Gelgit Enerjisi Nedir?

Gelgit
 hareketlerinin enerjiye dönüştürülme fikri 11. yüzyıla kadar dayanıyor. O zamanlar, değirmenciler tahıl öğütürkengelgit hareketlerinden faydalanıyordu. Şimdi ise, gelgit hareketlerinden doğan enerji, gelişmiş makineler vasıtasıylaelektrik enerjisine dönüştürülüyor.

Diğer bir deyişle Gel-git ve akıntı enerjisigel-git veyaokyanus akıntısı nedeniyle yer değiştiren su kütlelerinin sahip olduğu kinetik veya potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesidir.

Dünyamız güneşin etrafında seyir etmektedir. Bu seyirden mevsimler oluşmaktadır. Dünyamızın uydusu olan Ay da dünyamız etrafında seyir etmektedir.  Gerek Ay’ın gerek Dünya’mızın gerekse Güneş’in kendilerine özel çekimleri vardır. Bu çekimler sonucu dünyadaki deniz suları Ay’ın, Dünya’nın ve Güneş’in konumuna göre yörünge dengesini sağlamak için bu çekime uyarak yükselmekte ve alçalmaktadır. Bu yükseliş ve alçalış tonlarca suyu kapsamına almaktadır. Dünyanın belirli kesimlerinde bu yükseliş 15 metreyi bulmaktadır. İngiltere’deki Thames nehrindeki bu olay 4 metreye erişmektedir. Bilim adamları bu güçten yararlanarak suyun yükselmesinden ötürü husule gelen akıntıdan ve yine alçalmasından meydana gelen ters yöndeki akıntıdan yararlanmışlar ve çok büyük kapasiteli elektrik jeneratörleri   kurmuşlardır.

Okyanuslarda henüz kullanılmamış ve maliyetli bir enerji türüolan med-cezir enerjisi ile suyun kabarması ve inmesi şeklinde gelişen gelgit hareketi süresince suyun hareket enerjisinin kullanılması mümkündür.

Med-cezir enerjisinin %8–25 i faydalı hale dönüştürülebilir.Med-cezir enerjisinden yararlanmak için sahillerin okyanusa açık olması gerekmektedir. Bu nedenle, med-cezir enerjisi Türkiye açısından uygun olmayacaktır.

Okyanus seviyesinin günlük alçalıp yükselmesi anlamına gelen gelgitler, Güneş ve Ayın çekimiyle ortaya çıkıyor. Gelgit hareketlerinden elektrik üretmek için, alçalan ve yükselengelgit arasındaki farkın en az beş metre olması gerekiyor. Yeryüzünde bu büyüklükte gelgitlerin bulunduğu yaklaşık kırk bölge bulunuyor.

Körfezler, gelgit enerjisi üretmek için en ideal bölgeleri teşkil ediyor. Mühendislergelgitlerden enerji elde etmek için bir halice veya körfeze boydan boya baraj veya barikat kurarak gelgitleri sıkıştırıyorlar. Gelgit barajın diğer tarafında yeterli su seviye farkını ürettiğinde geçitler açılıyor, su türbinlere doğru akıyor ve türbinler elektrik jeneratörleri vasıtasıylaelektrik üretiyorlar.

Bir diğer gelgit teknolojisi olarak da gelgit çitleri tasarlanıyor. Gelgit çitleri, dev turnikeleri andırıyor. Bu turnikeler gelgitler olduğunda dönerek enerji üretecekler. Henüz dünyanın hiçbir yerinde gelişmiş gelgit çitleri yok, ancak Filipinlerde bu teknoloji için planlar yapılıyor.

Gelgit enerjisinden yararlanmak için tasarlanan bir diğer yöntem ise suyun altına yerleştirilecek gelgit türbinleri. Avrupa Birliği yetkilileri Avrupa’da bu iş için uygun 106 bölge tespit ettiler. Ayrıca Filipinler, Endonezya, Çin ve Japonya’da gelecekte geliştirilebilecek sualtıtürbini alanlarına sahipler.

Gelgit enerjisinden, Rusya ve Fransa gibi ülkelerde, 400 kilo watt’tan 240 milyon watt’a varan kapasitelerde yararlanılıyor. Hesaplamalara göre yeryüzündeki okyanuslardaki gelgit hareketleri her gün devamlı olarak 3 bin milyar kilo watt enerji kapasitesi taşıyor. Bu enerjininyüzde 2’sinin ( toplam 60 milyar watt ) elektrik enerjisine dönüştürülebileceği sanılıyor

0 Yorum:

Yorum Gönder